Tại hội thảo “Nâng cao
chất lượng hoạt động nghệ thuật sân khấu trong thời kỳ mới” do Hội Nghệ
sĩ Sân khấu Việt Nam tổ chức tại tỉnh Tuyên Quang cuối tháng 3 vừa qua,
NSƯT Trần Minh Ngọc, Trưởng Ban Lý luận phê bình của Hội nhận định:
Thời kỳ mới, nhiều mâu thuẫn mới nảy sinh, thậm chí cả xung đột giữa thế
giới cũ-mới, nhưng sân khấu vẫn chỉ quanh quẩn những đề tài về quá khứ
lịch sử hoặc đời sống hằng ngày với những mâu thuẫn cá nhân vụn vặt, đời
thường. Mò mẫm làm sân khấu thị trường mà không nắm được quy luật sẽ
dẫn đến bế tắc. Sân khấu công lập còn nặng nề, lấy xưa nói nay, né tránh
thực tại, tìm sự an toàn hơn là dấn thân đi tìm cái mới, hoặc nếu có ý
thức tìm tòi cũng nghiêng về an toàn mặt tư tưởng. Trong khi đó, sân
khấu xã hội hóa nương theo các yếu tố giải trí như đồng tính, ma, kinh
dị, hài, hề…, dần dần đánh mất sức hút với công chúng.
Cùng chung nhận định nêu trên, nhiều ý kiến cho rằng sân khấu đang
khủng hoảng khán giả - sự khủng hoảng đáng lo ngại nhất mà theo NSƯT Lê
Chức, Phó Chủ tịch Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam, là hệ quả của hàng
loạt vấn đề còn bế tắc trong đời sống sân khấu như: thiếu kịch bản có
chất lượng tốt để dàn dựng, thiếu đạo diễn trẻ có năng lực, thiếu diễn
viên đáp ứng đủ các tiêu chí thanh-sắc-thục-tinh-khí-thần, thiếu cơ sở
vật chất, trang thiết bị kỹ thuật… Vì thế, dù lực lượng sáng tác và biểu
diễn sân khấu ở nước ta không nhỏ, các tác phẩm đã được đa dạng hóa hơn
về đề tài với nhiều cuộc vận động sáng tác nhưng vẫn thiếu vắng những
vở diễn thật sự hấp dẫn về cả nội dung và nghệ thuật. Ở nhiều vở, tính
cổ động, tuyên truyền còn “lấn sân” cả tính nghệ thuật và đặc trưng
chuyên nghiệp cần có.
Đối mặt những thách thức này, sân khấu buộc phải tự cứu mình bằng
cách đổi mới. Trong cơ chế thị trường, sân khấu đang tồn tại hai dòng
sáng tạo chính là tinh hoa và đại chúng. Theo PGS,TS Trần Trí Trắc, cả
hai dòng này đều phải đổi mới toàn diện từ tổ chức nhân sự, sáng tạo tác
phẩm, tới biểu diễn, quảng bá… Muốn đổi mới, dòng tinh hoa phải có mạnh
thường quân biết kinh doanh để chăm lo lợi nhuận kinh tế và dành cho
nghệ sĩ lợi nhuận tinh thần. Dòng đại chúng phải có những sáng tạo hướng
tới thị hiếu, hòa vào cảm xúc thẩm mỹ của nhân dân để trở thành “văn
nghệ dân gian” thời công nghiệp hóa. Nghệ sĩ cần sản xuất những mặt hàng
mà “thượng đế” muốn, chứ không phải những thứ mình muốn. NSƯT Trần Minh
Ngọc cho rằng: Các nhà quản lý cần thay đổi cách làm kiểu xin-cho. Việc
đầu tư sáng tác nên theo cách xét duyệt dự án thông qua thẩm định chất
lượng và ý tưởng.
Muốn nâng cao chất lượng sân khấu phải có định hướng của phê bình. Đáng
tiếc, giới phê bình sân khấu nước ta vừa thiếu lại vừa yếu. Nói như tác
giả Nguyễn Hiếu: Người tham gia sáng tạo thì thường chỉ thích được nói
hay, tán tụng, ngại bị phê phán, nói thật về cái dở trong tác phẩm; còn
người phê bình thì nể nang, dĩ hòa vi quý, sợ gây mất lòng. Vì thế, cần
có chính sách đào tạo, bồi dưỡng đội ngũ phê bình và cơ chế đẩy mạnh
hoạt động phê bình sân khấu.
Về phía Hội Nghệ sĩ Sân khấu Việt Nam, NSND Lê Tiến Thọ, Chủ tịch Hội
cho biết: Hội sẽ đổi mới ngay trong cách vận hành, tổ chức hoạt động
chuyên môn. Ban sáng tác của Hội sẽ tổ chức tập huấn, đào tạo cho tác
giả trẻ; tập trung đầu tư sáng tác cho sân khấu thử nghiệm để tìm kiếm
những hình thức sân khấu mới, hấp dẫn công chúng. Bên cạnh đó, Hội sẽ
tiếp tục tổ chức những cuộc thi sáng tác kịch bản sân khấu để lựa chọn
những tác phẩm có chất lượng, đồng thời mời những nhà lý luận đi xem tác
phẩm và sau đó trực tiếp trao đổi, góp ý với đối tượng sáng tạo. Trong
các liên hoan, hội diễn, Hội sẽ kiến nghị tổ chức thêm được nhiều hội
thảo để đánh giá, rút kinh nghiệm trực tiếp cho các đơn vị xây dựng quỹ
hỗ trợ phát triển nghệ thuật sân khấu Việt Nam…
|
Nhận xét
Đăng nhận xét