Nghệ thuật Bài Chòi được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể
VOV.VN - Nghệ thuật Bài Chòi
Trung Bộ Việt Nam đã chính thức được UNESCO ghi danh tại Danh sách Di
sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Vào
hồi 15 giờ 10 phút ngày 7/12/2017 (giờ Việt Nam), tại Phiên họp Uỷ ban
Liên Chính phủ Công ước 2003 về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể lần
thứ 12 của UNESCO diễn ra tại Jeju, Hàn Quốc, di sản Nghệ thuật Bài Chòi
Trung Bộ Việt Nam đã chính thức được UNESCO ghi danh tại Danh sách Di
sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại.
Nghệ
thuật Bài Chòi Trung Bộ Việt Nam (ở các tỉnh Quảng Bình, Quảng Trị,
Thừa Thiên Huế, Quảng Nam, Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa và
Đà Nẵng) là một loại hình nghệ thuật đa dạng kết hợp âm nhạc, thơ ca,
diễn xuất, hội họa và văn học. Bài Chòi có hai hình thức chính: "Chơi
Bài Chòi" và "Trình diễn Bài Chòi".
Chơi
Bài Chòi liên quan đến một trò chơi thẻ bài trong chòi tre vào Tết
Nguyên đán. Trong các buổi trình diễn của Bài Chòi, anh chị Hiệu biểu
diễn trên chiếu cói, hoặc di chuyển từ nơi này đến nơi khác hoặc trong
những dịp riêng tư của các gia đình. Những người lưu giữ và thực hành
nghệ thuật Bài Chòi là các anh chị Hiệu, những nghệ nhân biểu diễn Bài
Chòi đơn lẻ và những nghệ nhân làm thẻ bài.
Nghệ
thuật Bài Chòi là một hình thức sinh hoạt văn hóa và giải trí trong
cộng đồng làng xã. Người trình diễn và gia đình họ đóng vai trò quan
trọng trong việc bảo vệ các hình thức thực hành bằng cách giảng dạy các
bài bản, kỹ năng ca hát, kỹ thuật trình diễn và phương pháp làm thẻ bài
cho các thế hệ trẻ. Cùng với cộng đồng, những người này đã thành lập gần
90 đội, nhóm và câu lạc bộ để luyện tập và truyền dạy Nghệ thuật Bài
Chòi, thu hút sự tham gia rộng rãi của cộng đồng. Hầu hết, nghệ nhân đều
được học kỹ năng, kỹ thuật hô, hát Bài Chòi trong gia đình, chủ yếu
thông qua phương pháp truyền miệng. Tuy nhiên, một số nghệ nhân Bài Chòi
ngày nay cũng truyền dạy kiến thức và kỹ năng trong các hội, các câu
lạc bộ và trường học.
Theo
Uỷ ban Liên Chính phủ về bảo vệ di sản văn hóa phi vật thể, hồ sơ đề cử
di sản văn hóa phi vật thể Nghệ thuật Bài Chòi Trung Bộ Việt Nam đáp
ứng những tiêu chí sau để đăng ký vào Danh sách di sản văn hóa phi vật
thể đại diện của nhân loại:
1.
Nghệ thuật Bài Chòi là một hoạt động văn hoá quan trọng trong cộng đồng
làng xã, đáp ứng nhu cầu giải trí và thưởng thức nghệ thuật của cộng
đồng. Các câu chuyện trong Bài Chòi là những bài học đạo đức, thể hiện
tình yêu quê hương đất nước, sự gắn kết cộng đồng và những kinh nghiệm
trong cuộc sống của người dân. Hồ sơ đề cử đã chỉ ra được vai trò quan
trọng của người lưu giữ di sản. Là một di sản của cộng đồng, việc truyền
dạy Bài Chòi diễn ra chủ yếu trong gia đình, làng xóm, hội, câu lạc bộ
và trường học. Việc thực hành di sản Nghệ thuật Bài Chòi thúc đẩy sự
bình đẳng về giới tính cũng như sự tôn trọng lẫn nhau giữa các cộng
đồng.
2.
Việc ghi danh Nghệ thuật Bài Chòi khuyến khích đối thoại giữa các cộng
đồng, các nhóm người và cá nhân; tạo cơ hội trao đổi và chia sẻ kinh
nghiệm giữa những người thực hành, qua đó làm phong phú kiến thức và kỹ
năng liên quan đến việc thực hành các hình thức nghệ thuật. Việc ghi
danh cũng có thể củng cố mối liên kết giữa các cá nhân, các nhóm người
và các câu lạc bộ thực hành di sản và thực hành các truyền thống văn hoá
khác thông qua các hoạt động trình diễn và lễ hội liên quan. Hơn nữa,
việc ghi danh sẽ nâng cao nhận thức về sự đa dạng của di sản văn hoá phi
vật thể vì Nghệ thuật Bài Chòi là sự kết hợp của nhiều lĩnh vực văn hoá
– nghệ thuật.
3.
Hồ sơ đã mô tả chi tiết, rõ ràng những nỗ lực trong quá khứ và hiện tại
để bảo vệ di sản và đảm bảo sự tồn tại của các cộng đồng, các nhóm
người và các câu lạc bộ với sự hỗ trợ của Chính phủ. Những nỗ lực này
bao gồm việc tổ chức các hội Bài Chòi, trình diễn và giảng dạy bải bản
và kỹ năng ca hát, cũng như kỹ thuật trình diễn, phương pháp làm thẻ bài
và các kỹ năng chơi Bài Chòi. Thông qua Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch
và chính quyền địa phương, Quốc gia thành viên sẽ cung cấp nguồn tài
chính, pháp lý và nhân lực để hỗ trợ thực hiện các biện pháp này, với sự
hợp tác của cộng đồng và các nghệ nhân.
Các doanh nghiệp và ngân hàng đã đóng góp cho các hội thảo khoa học về
Bài Chòi và hoạt động văn hóa liên quan như việc thực hành và truyền dạy
di sản, cũng như sưu tầm tài liệu, tư liệu hóa và hỗ trợ các biện pháp
phục hồi di sản, vì di sản vẫn có nguy cơ mai một, chủ yếu là do những
khó khăn trong việc truyền dạy. Chính sách đãi ngộ cho nghệ nhân đã được
ban hành và chương trình giáo dục chính quy cũng đã được thiết kế để
thu hút các thế hệ trẻ. Các phương tiện truyền thông địa phương và quốc
gia cam kết nâng cao nhận thức về giá trị của di sản với phần lớn các
học viên tình nguyện tham gia vào quá trình phổ biến, quảng bá di sản.
4.
Cộng đồng tích cực đóng góp ý tưởng cho việc sưu tầm và tư liệu hóa di
sản, điền vào các mẫu kiểm kê và tham gia vào tất cả các công đoạn chuẩn
bị hồ sơ đề cử. Các cá nhân và đại diện của các nhóm và câu lạc bộ Bài
Chòi đã ký Cam kết tự nguyện, đồng thuận của họ đối với đề cử, đồng
thời, sự hiểu biết về việc xây dựng hồ sơ đề cử của họ cũng được thể
hiện trong các đoạn ghi âm và ghi hình các cuộc phỏng vấn được thực hiện
tại các địa phương có thực hành Bài Chòi. Cục Di sản văn hoá và Viện Âm
nhạc Việt Nam đã được ủy thác quá trình tham vấn thông qua các cuộc họp
và hội thảo quốc gia và quốc tế được tổ chức trong năm 2014 và 2015.
Các tác động thực tiễn thông thường không tham gia điều chỉnh hoặc hạn
chế quyền tiếp cận đối với di sản.
5.
Di sản này được Bộ Văn hoá, Thể thao và Du lịch Việt Nam đưa vào Danh
sách di sản văn hoá phi vật thể quốc gia trong giai đoạn 2014-2016. Bản
kiểm kê được lưu giữ tại Phần mềm Hệ thống thông tin quản lý di sản văn
hoá phi vật thể của Cục Di sản văn hoá Việt Nam. Các Sở Văn hoá, Thể
thao và Du lịch/Sở Văn hóa và Thể thao của 9 tỉnh có Bài Chòi chịu trách
nhiệm phối hợp với cộng đồng để báo cáo hàng năm về Bộ Văn hóa, Thể
thao và Du lịch các thông tin kiểm kê di sản Bài Chòi. Viện Âm nhạc Việt
Nam quản lý cơ sở dữ liệu về Nghệ thuật Bài Chòi và cập nhật hàng năm.
Việc
UNESCO ghi danh Nghệ thuật Bài Chòi Trung Bộ Việt Nam tại Danh sách Di
sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại khẳng định bản sắc văn
hóa phong phú của dân tộc Việt Nam, sự gắn kết cộng đồng, đề cao tôn
trọng đa dạng văn hóa, khuyến khích đối thoại giữa các cá nhân, các cộng
đồng và các dân tộc khác nhau vì sự khoan dung, tình yêu và lòng bác ái
đúng theo tôn chỉ và mục tiêu của Công ước 2003 về bảo vệ di sản văn
hóa phi vật thể của UNESCO./.
Nhận xét
Đăng nhận xét