Niềm vui ca Huế
Suckhoedoisong.vn - Nếu các tỉnh
miền Tây Nam Bộ có đờn ca tài tử và cải lương, Phú Thọ có hát xoan, Hà
Nội có hát xẩm và ca trù... thì cố đô Huế từ lâu nổi tiếng ca Huế - di
sản văn hóa phi vật thể quốc gia.
Thời
gian qua, ca Huế trên sông dòng Hương thơ mộng đã trở thành món ăn tinh
thần, sản phẩm văn hóa giúp ngành du lịch địa phương phát triển và thu
hút du khách.
Giá trị, đặc sắc
Theo Hồ sơ di sản (Cục Di sản văn
hóa), ca Huế hình thành và phát triển từ thế kỷ XVII đến giữa thế kỷ
XVIII. Nhiều chuyên gia và nghệ nhân đánh giá, ca Huế là một trong những
tiểu hệ cấu thành trong tổng thể của văn hoá Huế, với giai điệu, nhịp
điệu trầm lặng, sâu lắng và trữ tình. Ngoài ra, ca Huế còn là loại âm
nhạc bác học, chuyên nghiệp có những yêu cầu cao về kỹ thuật ca hát.
Người hát ca Huế và nhạc công ca Huế phải là những người có năng khiếu.
Trong ca Huế, có nhiều loại bài bản, điệu thức, hơi nhạc, nên cũng có
nhiều cách hát khác nhau, thể hiện các sắc thái tình cảm của từng bài
bản. Khi ca, người ca phải nắn nót trong phát âm, nhả chữ đúng với tiếng
Huế chuẩn, nắm rõ các loại nhịp độ, tốc độ của từng bài bản âm nhạc,
cách luyến láy đặc trưng, cách ca dồn, ca sắp, ca đối hơi, ca nhịp
ngoài, ca già dặn, chân phương... Bên cạnh đó, ca Huế phải đầy đủ 5 nhạc
cụ trong dàn “ngũ tuyệt” để đệm cho người hát. Nhạc công phải thuộc mọi
bài bản của ca Huế từ điệu Bắc, điệu Nam, điệu Nam xuân để sáng tạo
trong khi đệm nhạc.
Ca Huế trên thuyền tại sông Hương nhiều năm qua là sản phẩm văn hóa giúp ngành du lịch địa phương phát triển.
Thạc
sĩ Phan Thuận Thảo (Học viện Âm nhạc Huế) cho biết, nội dung những bài
bản ca Huế ngoài sự ngợi ca cảnh sắc thiên nhiên, phong cảnh hữu tình
còn tự sự về nhân tình thế thái, buồn vui của kiếp người, tư tưởng lánh
đời để tìm quên trong một xã hội rối ren khi đất nước chịu nạn ngoại
xâm. Do đó, ca Huế thể hiện chiều sâu cả ở phần âm nhạc lẫn nội dung lời
ca. Xét về góc độ âm nhạc, ca Huế có sự phát triển cao về khí nhạc,
trong khi nền âm nhạc cổ truyền Việt Nam thiên về ca hát hơn là chơi
nhạc cụ.
Theo số liệu thống kê, tại Huế hiện
có trên 400 nghệ sĩ, diễn viên và nhạc công tham gia biểu diễn ca Huế
phục vụ du khách trên sông Hương. Mỗi chương trình biểu diễn phục vụ du
khách có tối thiểu 3 nhạc cụ trong các loại đàn thập lục, tỳ bà, nhị,
nguyệt, bầu và sáo; cùng với đó là các diễn viên và nhạc công... Trải
qua nhiều biến cố lịch sử, ca Huế từng bị mai một nhưng đến đầu thập
niên 90 của thế kỷ XX, khi du lịch Huế bắt đầu phát triển thì ca Huế trở
thành một thứ “đặc sản” phục vụ khách du lịch. Ba thập kỷ qua, ca Huế
trên thuyền đi trên sông Hương vẫn hiện diện và đồng hành với người dân
nơi đây cũng như du khách đến với Huế.
Để làm đòn bẩy phát triển du lịch
Theo đại diện Sở Văn hóa, Thể thao
và Du lịch Thừa Thiên Huế, hiện tại, trung bình mỗi đêm, trên sông Hương
có khoảng 30 - 35 thuyền ca Huế phục vụ du khách. Vào những dịp nghỉ lễ
hay dịp Festival Huế, nhu cầu thưởng thức ca Huế của du khách trong và
ngoài nước tăng cao nên có đến 60 - 70 thuyền ca Huế hoạt động trên sông
Hương. Tuy nhiên, nhà nghiên cứu Nguyễn Xuân Hoa, nguyên Giám đốc Sở
Văn hóa - Thông tin Thừa Thiên Huế từng cho biết, không gian biểu diễn
ca Huế trên những chiếc thuyền “mạo danh thuyền rồng” có hiện tượng một
số diễn viên, nhạc công ca Huế muốn tạo tiết tấu réo rắt để gây hấp dẫn
du khách, đã đẩy nhanh tốc độ nhiều làn điệu, bài bản, vô tình phá nát
sự tinh tế, trang trọng của ca Huế, có nguy cơ dẫn đến làm biến chất ca
Huế. Vì vậy, nếu không được quản lý chặt chẽ thì ca Huế trên sông Hương
sẽ biến thành một loại sản phẩm thị trường, làm mai một và đánh mất tính
chất đặc sắc của nó.
Liên quan đến vấn đề này, mới đây,
để chuẩn bị cho Festival Huế 2018 (từ 27/4 - 2/5), Sở Văn hóa - Thể thao
và Du lịch Thừa Thiên Huế đã ra văn bản yêu cầu mỗi suất diễn trên
thuyền ở sông Hương có tối thiểu 7 diễn viên, nhạc công (biểu diễn trên
thuyền đơn) và 8 diễn viên, nhạc công khi biểu diễn trên thuyền đôi, các
loại thuyền du lịch khác và ca Huế thính phòng tại các khách sạn, nhà
hàng. Nhằm nâng cao chất lượng ca Huế trên sông Hương, cơ quan quản lý
ngành văn hóa Thừa Thiên Huế quy định mỗi chương trình ca Huế dài ít
nhất 60 phút trở lên (không kể phần dịch ra tiếng nước ngoài đối với các
buổi biểu diễn dành cho khách người nước ngoài); có tối thiểu 3 nhạc cụ
trong các loại thập lục, tỳ bà, nhị, nguyệt, bầu, sáo. Những quy định
này nhằm siết chặt kỷ cương văn hóa du lịch, bên cạnh đó không để ca Huế
xảy ra biến tướng làm ảnh hưởng đến hình ảnh, giá trị di sản văn hóa
phi vật thể của Cố đô Huế.
Theo số liệu của Sở Văn hóa - Thể thao & Du lịch Thừa Thiên Huế,
mỗi năm địa phương có hơn 15.000 suất diễn ca Huế, phục vụ hơn 350.000
lượt khách nghe ca Huế trên sông Hương hoặc tại các cơ sở du lịch. Từ
đây ca Huế được lan tỏa, bảo tồn và phát huy các giá trị vốn có, đồng
thời là kênh hữu hiệu giúp ngành du lịch địa phương phát triển.
Quỳnh Hoa
Nhận xét
Đăng nhận xét